เมื่อกลายเป็นคุณแม่แล้ว อะไรหลายๆ อย่างก็จะเปลี่ยนแปลงไป ทั้งด้านร่างกายและจิตใจ ตลอดจนกิจวัตรประจำวัน ดังนั้นจึงต้องมาดูกันว่าอะไรบ้างที่ควรปฏิบัติสำหรับคุณแม่หลังคลอด และอะไรบ้างที่ต้องเลี่ยง
สิ่งที่คุณแม่หลังคลอดควรปฏิบัติ
- พักผ่อนนอนหลับให้เต็มอิ่ม ควรหาเวลานอนของตัวเองให้ได้ เพื่อการฟื้นฟูร่างกายหลังจากคลอด โดยแนะนำให้นอน 6 – 8 ชั่วโมงต่อวัน
- อาบน้ำทำความสะอาดร่างกายให้ดีโดยใช้เวลาอาบ 2 ครั้งต่อวัน คือเช้า และเย็น สระผมอย่างน้อยสัปดาห์ละ 2 ครั้ง
- เลือกอาหารที่ดีมีประโยชน์ ซึ่งอาหารที่แนะนำกับแม่หลังคลอดนี้คือผัก ผลไม้ ธัญพืชถั่วต่างๆ เพราะย่อยง่ายป้องกันการท้องผูก แต่อาหารต้องครบ 5 หมู่ต้องรับประทานเป็นปกติ และดื่มน้ำวันละ 6- 8 แก้ว เพื่อการฟื้นฟูร่างกายของแม่แล้วก็บำรุงน้ำนมที่ต้องให้ลูกกินด้วย
- คุณแม่หลังผ่าคลอดควรเว้นการอาบน้ำ 7 วัน เพราะแผลยังไม่แห้ง อาศัยการเช็ดตัวให้สะอาด
- ฝีเย็บควรดูแลให้สะอาด รักษาความสะอาดทุกครั้งที่เข้าห้องน้ำ และเปลี่ยนผ้าอนามัยทุก 2 – 3 ชั่วโมง
- ขมิบบริหารช่องคลอด เพื่อป้องกันปัสสาวะเล็ดเวลาที่ไอ จาม วิธีการคือกลั้นช่วงล่างเหมือนเรากลั้นปัสสาวะ แต่ค่อยๆ คลายกล้ามเนื้อออก ให้ฝึกทำอย่างสม่ำเสมอวันละ 20 ครั้ง
- ขับน้ำคาวปลาวันละ 2 ครั้ง เช้า และเย็น โดยวิธีการคือเอาหมอนมารองแล้วนอนคว่ำ หมอนตรงกับส่วนท้องน้อย ใช้เวลาอย่างต่ำ 20 นาที
- หลังคลอดคุณแม่จะได้รับยาบำรุง ยาแก้อักเสบ หรืออื่นๆ ต้องเคร่งครัดในการรับประทานยาตามแพทย์สั่ง อย่าหยุดยาด้วยตัวเอง
- ดูแลแผลผ่าคลอด ล้างแผลอย่างสม่ำเสมอดูแลความสะอาดให้ดี
- ผ่อนคลายอารมณ์เสมอ ด้วยการฟังเพลง กินช็อกโกแลต และแบ่งเวลาในการดูแลตัวเอง
- ทาโลชั่นบำรุงผิว บางคนอาจมีผิวแห้งแตกลายหลังจากการตั้งครรภ์ซึ่งท้องมีการขยายอย่างรวดเร็ว
- นวดกระตุ้นน้ำนมเสมอ เพื่อลดอาการคัดตึงเต้านมการกระตุ้นด้วยมือ หรือเครื่องปั๊มนมช่วย
- ใช้ประคบเย็น กรณีปวดแผลช่องคลอด
สิ่งที่คุณแม่หลังคลอดควรเลี่ยง
- งดเพศสัมพันธ์จนถึงระยะเวลา 2 เดือน เพราะอาจมีความเจ็บปวดของมดลูกในบาดแผลที่ยังไม่หายดี และอาจก่อให้เกิดการติดเชื้ออักเสบได้
- งดรับประมานของหมักของดอง อาหารรสจัด เครื่องดื่มชา กาแฟ และแอลกอฮอล์
- ห้ามดึงไหมที่เย็บแผลเด็ดขาด แต่ถ้ามีปลายโผล่นั้นควรให้แพทย์เป็นคนเล็มออกให้
- อย่าเครียด และจมอยู่ในอารมณ์หมองเศร้ามาก เมื่อรู้สึกเครียดพยายามดึงสติกลับมา เพราะความเครียดจะส่งผลต่อปริมาณน้ำนมของคุณแม่เอง
- ห้ามนั่งยองๆ เพราะมีผลกระทบต่อแผลทำให้เกิดความเจ็บปวด หรือแผลฉีกได้
- งดขึ้นบันไดใน 7 วันแรก อย่าให้ร่างกายโลดโผนมาก
- งดการเกร็ง หรือเบ่งขับถ่ายอย่างรุนแรง
สิ่งที่คนรอบข้างควรช่วยดูแล
- งานบ้านคนในครอบครัวต้องช่วยแบ่งเบางานที่หนัก หรืองานที่ต้องใช้แรงมาก
- ช่วยวางแผนจัดการเวลาสลับกันในการเลี้ยงดูลูกน้อย เมื่อคุณแม่ต้องทำธุระส่วนตัว
- หาอาหารที่มีประโยชน์สารอาหารครบถ้วนแก่คุณแม่
- เข้าใจ และให้กำลังใจกันและกัน เพราะคุณแม่หลังคลอดอาจมีภาวะซึมเศร้าได้ การให้กำลังใจจากคนรอบข้างจะช่วยให้คุณมีมีสภาพจิตใจที่ดีได้
อาการที่ต้องระวัง เมื่อเจอควรไปพบแพทย์
ดวงตามีอาการพร่า และการปวดศีรษะอย่างมาก กลิ่นเหม็นของน้ำคาวปลาที่ขับออกมา ปวดท้องน้อยอย่างรุนแรง อาการบวมปวดแสบ มีหนองของแผลที่เย็บ ร้อนแสบที่เต้านมเป็นอย่างมาก อุณภูมิในร่างกายสูงเกิด 38 องศาเซลเซียส หรือมีไข้ขึ้น ก้อนเลือดขนาดใหญ่ หรือปริมาณเลือดที่ไหลมากออกมาทางช่องคลอด นอนไม่หลับวิตกกังวลต่อเนื่องนานถึง 14 วัน มีอาการปวดบวมของขา ใจสั่นรุงแรง และปวดแน่นหน้าอก