การอาบน้ำในชีวิตประจำเป็นสิ่งจำเป็นที่ต้องทำเสมอไม่ว่าเด็กหรือผู้ใหญ่ แต่สำหรับเด็กแรกเกิดนั้นไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ รวมทั้งมีร่างกายที่บอบบาง ใน 6 เดือนแรกร่างกายของเด็กจะยังไม่มีภูมิคุ้มกันที่แข็งแรง สิ่งที่พ่อแม่ควรเลี้ยงคือผลิตภัณฑ์ที่มีสารเคมี หรือเลี้ยงไม่ใช้สารใดๆ เลย นอกจากน้ำเปล่า เพราะเด็กอาจจะเกิดการแพ้ได้ นอกจาการอาบน้ำจะเป็นการล้างทำความสะอาดร่างกายแล้วยังถือเป็นการกระตุ้นให้โลหิตไหลเวียนได้ดีขึ้นอีกด้วย จำนวนในการอาบน้ำในแต่ละวันควรอาบไม่เกิน 2 ครั้งต่อวัน และสระผมแค่เพียงวันละ 1 ครั้งก็เพียงพอแล้ว การแนะนำในการอาบน้ำเด็กคืออาบน้ำก่อนที่จะดื่มนม เพราะหูรูดกระเพราะอาหารของเด็กนั้นยังไม่แข็งแรง ซึ่งอาจเกิดการสำลักขึ้นมาได้ ต่อไปเป็นการเตรียมอุปกรณ์คือทุกอย่างต้องพร้อมเสมอ มีอุปกรณ์ และวิธีการดังต่อไปนี้
เตรียมอุปกรณ์ และวิธีการอาบน้ำ
- เตรียมน้ำอุ่นในอุณภูมิที่เหมาะสม สามารถวัดอุณภูมิได้ประมาณ 37 องศาเซลเซียส ใช้มือลองจุ่มน้ำทดสอบ น้ำไม่ควรร้อนหรือว่าเย็นเกินไป
- เตรียมผ้าขนหนู ใช้ผ้าขนหนูพันรอบตัวเด็กไม่แน่นหรือหลวมเกินไป โดยใช้ผ้าพันจากด้านหลังวางเด็กไว้ตรงกลางป้า ให้ศีรษะวางเลยโผล่จากผ้าขึ้นไป แล้วพันผ้าทีละข้างไปรอบส่วนไหล่ทั้งสอง
- อุ้ม เด็กที่พันผ้าเรียบร้อยแล้ว ให้ตัวเด็กแนบด้านข้างลำตัวพ่อแม่ เด็กจะอยู่ใต้รักแร้พอดี ใช้มือข้างที่ไม่ถนัดประคองศีรษะจนถึงต้นคอ เอานิ้วมือสองนิ้วคือนิ้วโป้ง กับนิ้วกลางกดเบาๆ ปิดใบหูเด็กพับไว้ เพื่อป้องกันน้ำเข้าหู
- ใช้มืออีกข้างที่ถนัดชุบน้ำบิดหมาดๆ นำมาเช็ดใบหน้า ใต้คาง ซอกหู เบาๆ ให้สะอาด หลังจากนั้นชุบน้ำ อีกครั้งแล้วเช็ดที่ศีรษะ ใช้ร่วมกับนิ้วนวดวนเบาๆ เพื่อเป็นการล้างฝุ่นสิ่งสกปรก ครอบไขมันที่ยังเกาะที่ตัวเด็ก ทำ แบบนี้จนรู้สึกว่าสะอาดแล้ว
- ใช้ผ้าแห้งซับตัว และศีรษะที่เปียกให้แห้งที่สุด แล้วเตรียมน้ำอ่างที่ 2 น้ำอุ่นเช่นเดิม แล้วแกะผ้าที่ห่อเด็ก ออกอย่างนิ่มนวล
- สำรวจว่ามีการขับถ่ายหรือไม่ ถ้ามีให้เช็ดทำความสะอาดก่อน การเช็ดจำใช้สำลีเช็ดจากส่วนบนลง ข้างล่างก้น เพราะเป็นการป้องกันการติดเชื้อที่มาจากอุจจาระ
- มือแตะน้ำอุ่น มาชโลมตัวเด็กเพื่อส่งสัญญาณเตือนว่าจะอาบน้ำเด็กอุ้มเด็กขึ้นอีกครั้งโดยใช้มือข้างที่ไม่ถนัดช้อนต้นคอจนถึงศีรษะ มือข้างที่ถนัดยกลำตัวจนถึงก้น แล้ววางส่วนก้นนั่งลงที่อ่างน้ำ
- อาบน้ำโดยใช้มืออีกข้างที่ถนัดชุบน้ำ หรือฟองน้ำนุ่มนิ่มลูบน้ำผ่านตัวเบาๆ ให้ทำทั้งแขน ขา ลำตัว ด้านหน้าให้สะอาดก่อนแล้วจึงใช้มืออีกข้างรองรับที่ด้านหน้าคือฝ่ามือช้อนตัวช่วงอกนิ้วสอดที่รักแร้ เฉียงคว่ำตัว เล็กน้อยเพื่อทำความสะอาดด้านหลัง ใช้ผ้าชุบน้ำ หรือฟองน้ำนุ่มนิ่ม ลูบน้ำทำความสะอาดให้ทั่วแผ่นหลัง รวมทั้ง แขน ขา ด้านหลังเหมือนข้างหน้าที่ทำไปแล้วนั้น
- เมื่ออาบน้ำสะอาดแล้วให้ช้อนตัวลูกขึ้นมาเหลือนตอนแรกที่เอาลงอ่าง คือมือข้างไม่ถนัดช้อนที่ลำคอถึง ศีรษะ มือถนัดอีกข้างยกส่วนก้นขึ้นมา วางไว้บนผ้าขนหนูที่แห้งสะอาด หลังจากนั้นเช็ดตัวเด็กต้องให้แห้งสนิทเท่านั้น เพื่อไม่ให้มีความอับชื้นเกิดขึ้น อย่าลืมในส่วนสำคัญคือข้อพับต่างๆ ซอกนิ้วมือนิ้วเท้า ซอกคอ ไม่ควรทาแป้งทาครีม โลชั่นต่างๆ
เช็ดตา และสะดือ
เมื่ออาบน้ำทำความสะอาดร่างกายไปแล้ว ดวงตาของเด็ก และสะดือ เป็นสิ่งที่ต้องทำทุกครั้งหลังการอาบน้ำ ในขั้นตอนดังต่อไปนี้
- พ่อแม่ หรือผู้เลี้ยงดูต้องทำความสะอาดมือทั้งสองข้าง
- เตรียมอุปกรณ์ให้พร้อมมีสำลีชุบน้ำสะอาด แล้วบิดหมาดๆ ควรมีมากกว่า 1 ก้อน
- ใช้สำลีที่เตรียมไว้เช็ดจากหัวตา ไปหางตา ถ้าต้องการเช็ดอีกให้เปลี่ยนอันใหม่ทุกครั้ง
- อย่าลืมที่จะส่งเกตุปริมาณ สี ของขี้ตา ถ้ามีปริมาณมาก สีที่เหลือง หรือผิดเพี้ยนไป ควรพาเด็กพบแพทย์